Αγαπητοί σας χαιρετώ,
Ονομάζομαι Ηλίας Θάνος και είμαι
ερευνητής της Ιστορίας. Ασχολούμαι με την έρευνα και καταγραφή της Ιστορίας της
Ελλάδος και δη της Επαναστάσεως του ’21, ιστοριοδιφικά. Ως ερευνητής ήρθα
αρκετές φορές αντιμέτωπος με το εξής πρόβλημα: λόγω διαμονής μου στην επαρχία
και μη δυνατότητας μου συχνής επισκέψεως στην πρωτεύουσα, αντιμετωπίζω το
πρόβλημα έλλειψης πρόσβασης σε Ιστορικά Αρχεία.
Αρχικά, να μιλήσω για την Εθνική
Βιβλιοθήκη, όπου δεν υπάρχει ένας κατάλογος τον οποίον να μπορούν να τον
συμβουλεύονται οι ερευνητές. Ένας κατάλογος με τα χειρόγραφα που υπάρχουν στην
Εθνική Βιβλιοθήκη. Θα ήταν χρήσιμο, ας πούμε, να ξέρουμε τι χειρόγραφα υπάρχουν
που αναφέρονται σε βυζαντινά θέματα, τι σε θέματα της Επανάστασης κοκ. Αξίζει
να τονίσω, όμως, ότι το προσωπικό της Εθνικής Βιβλιοθήκης είναι εξυπηρετικότατο
και η διοίκηση του Ιδρύματος έχει φροντίσει οι ερευνητές να μην αποκλείονται
από τα χειρόγραφα και με ένα μικρό αντίτιμο για την εργασία των υπαλλήλων - το
οποίο δεν με ενοχλεί καθόλου - να μπορούμε να ζητήσουμε όποιο χειρόγραφο
θέλουμε και να μας αποσταλεί ηλεκτρονικά. Υπάρχουν ειδικοί οι οποίοι τα
ψηφιοποιούν και τα διαθέτουν στον ενδιαφερόμενο κατόπιν αιτήματος. Σε αυτό
αξίζουν πολλά συγχαρητήρια. Πριν κάποια χρόνια είχε ξεκινήσει βέβαια και το
«Ψηφιακό Αρχείο 1821» το οποίο έμεινε στη μέση. Ελπίζω να ολοκληρωθεί κάποτε
και αν χρειάζονται βοήθεια πρώτος εγώ να τους βοηθήσω στο διάβασμα χειρογράφων,
αρκεί να γίνουν προσβάσιμα όλα τα αρχεία στον ενδιαφερόμενο ερευνητή. Εγώ το
έχω στους σελιδοδείκτες μου και το επισκέπτομαι τακτικά. Ελπίζω να προχωρήσει.
Δευτερευόντως θα ήθελα να μιλήσω
για τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ). Εκεί υπάρχουν όλα ψηφιοποιημένα και με
μόνη ηθική υποχρέωση την αναγραφή της πηγής προέλευσης. Αυτό είναι ένα έργο που
αξίζει αναφοράς. Όπως μαθαίνω με το καινούργιο πρόγραμμα του Υπουργείου
Ψηφιακής Διακυβέρνησης σε συνεργασία με άλλα υπουργεία θα προχωρήσει και η
ψηφιοποίηση και των υπολοίπων αρχείων. Τα αναμένουμε με ανυπομονησία. Αρχεία
όπως το Αρχείο Βλαχογιάννη, το οποίο με προσωπικό κόπο και έξοδα, διέσωσε ο
αείμνηστος αυτός ακούραστος ιστοριοδίφης, πρέπει να γίνουν κτήμα όλων των
Ελλήνων. Ελπίζω μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος ψηφιοποίησης τον Μάιο του
2026 να αναρτηθούν ψηφιακά τα αρχεία των Συλλογών. Αυτό θα βοηθήσει όλους εμάς
που θέλουμε να προβάλλουμε την ιστορία του τόπου μας.
Ας έρθω όμως τώρα σε αρχεία όπως
τα αρχεία της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας. Εκεί τα πράγματα είναι
δύσκολα. Είναι δυνατόν εν έτει 2025 να μην έχουν ψηφιοποιηθεί ή τουλάχιστον να
μην μπορούν να ψηφιοποιηθούν κατόπιν αιτήματος του ερευνητή - και ας πληρώσει
και κάτι - ώστε να μπορέσει να ολοκληρώσει την έρευνά του; Δηλαδή κάποιος που
μένει στο Διδυμότειχο να είναι αναγκασμένος να κατέβει στην Αθήνα για να δει
κάποια χειρόγραφα; Με αυτόν τον τρόπο αποκλείετε από τη γνώση όλους τους
Έλληνες αφού οι δημοσιεύσεις μας διαβάζονται από αρκετούς απλούς πολίτες με
δίψα για την ιστορική αλήθεια. Ένα έχω να σας πω: αν αυτοί που σας έδωσαν τα
αρχεία στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα
ήξεραν ότι σήμερα, στην εποχή της διευκόλυνσης, δεν θα ήταν προσβάσιμα στους
ερευνητές, θα τα κράταγαν κρυμμένα στις κασέλες τους. Τόσα και τόσα
παραδείγματα υπάρχουν με ανθρώπους που διέθεσαν τα αρχεία τους όταν
ιστοριοδίφες ήθελα να γράψουν την ιστορία του τόπου! Εκατοντάδες τα
παραδείγματα! Μην καμαρώνετε λοιπόν ότι τα έχετε στην συλλογή σας γιατί και που
τα έχετε τι; Αφού δεν τα χρησιμοποιούν οι ενδιαφερόμενοι. Μην μου πείτε ότι
αρκετοί έρχονται και τα βλέπουν γιατί θα σας πω ότι στον πληθυσμό των 5
εκατομμυρίων που έχει η Αθήνα λογικό να έχετε συχνά επισκέπτες. Πολλοί όμως
μπορεί να θέλουν να ερευνήσουν τα αρχεία σας και δεν μπορούν λόγω απόστασης και
μη δυνατότητας από την πλευρά σας ψηφιοποίησης. Τέλος, έτσι για την Ιστορία, ο
περιορισμός φωτογράφισης μόνο 20 σελίδων είναι εντελώς αχρείαστος.
Κλείνοντας, θα ήθελα να πω ότι
καλά με εμένα που μένω κάπως κοντά στην πρωτεύουσα και είμαι νέος. Αν υπάρχει
κάποιος πιο μεγάλος από μένα και πολύ πιο μακριά τι θα γινόταν; Όλοι αυτοί τον
αποκλείουν από την έρευνα και μαζί τους και τόσους Έλληνες; Γι’ αυτό από την
εποχή την αρχαία μας έφαγαν οι εμφύλιοι και η διχόνοια.
Σκεφτείτε και ενεργήστε
αναλόγως!!
Με εκτίμηση,
Ηλίας Χρ. Θάνος,
Ερευνητής, Συγγραφέας,
Αρθρογράφος