Αθανάσιος Καϊδαντζής του Κομνά: αγωνιστής από την Αγόριανη

Γράφει ο Ηλίας Χρ. Θάνος,

Ερευνητής, Συγγραφέας, Αρθρογράφος

Στο σημερινό μας άρθρο θα φέρουμε στο φως της δημοσιότητας - ίσως για πρώτη φορά - τα πιστοποιητικά του αγωνιστή Αθανάσιου Καϊδαντζή του Κομνά από την Αγόριανη, σημερινή Επτάλοφο Φωκίδας. Ήταν ένας αγωνιστής που διακρινόταν για την ευπείθειά του και τον ζήλο του κάτι που γίνεται γνωστό και από τον μεγάλο αριθμό μαχών στις οποίες συμμετείχε. Αξίζει να σημειωθεί ότι, στη μάχη των Βασιλικών τραυματίστηκε. Καλή ανάγνωση! 

 

«Δι’ ού πιστοποιείται ότι ο Αθανάσιος Κ. Καϊδαντζής εκ του χωρίου αγόργιανης του Δήμου Χαραδρέων απ’ αρχής του Ιερού αγώνος το 1821 μέχρι του 1827, υπηρέτησεν υπό την οδηγίαν του υπογεγραμμένο Ν. Πανουριά, και Κομνά Τράκα, και παρευρέθη εις τας μάχας Σαλώνων, Γραβιάς, Πατρατζικίου, Μενδενίτζης, Νευροπόλεως, Μάνεσι, Βασιλικών (όπου επληγώθη κατά την αριστεράν χείρα), ράχωβας, άμπλιανης, αμόρανης και πεντεορίων. Όθεν εφοδιάζεται με το παρόν, κατ’ αίτησίν του, εις ένδειξιν.

Άμφισσα 23 Νοεμβρίου 1841

[υπογραφές] Ν. Πανοριάς Συνταγματάρχης, Α. Κοντοσόπουλος Ταγματάρχης

Αρ: 1935 Επικυρούται το γνήσιον των υπογραφών του Νάκου Πανουριά και Αντονίου Κοντοσόπουλου την εικοστήν τετάρτην 9βρίου 1841 εν Αμφίσση ο Συμβουλαιογράφων ειρηνοδίκης Αμφίσσης Δημήτριος Νικολαΐδης (Τ. Σ.)»

Πηγή: Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ) / Αριστεία / Φάκελος #098 - Αιτήσεις αγωνιστών / Λήψεις #201 & #202, διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο: http://arxeiomnimon.gak.gr/browse/resource.html?page=11&tab=tab02&id=482272. (7/4/2025).

 

«Πιστοποιούμεν οι υποφαινόμενοι επί της από του ποιν: νόμου οριζομένη ποινή και επί τη υποχρεώση της ανηκούσης Πολ’ αποζημιώσεως  ότι ο εξ Αγόργιανης του Δήμου Δωριέων της Παρνασσίδος Αθανάσιος Κομνά Καϊδατζής ετών 48 εξ αρχής του Ιερού αγώνος λαβών τα όπλα ηκολούθησε τον Πανοριά και Ν. Πανοριά παρευρέθη εις τας μάχας κατά πρώτον εις την Άμφισσαν, Δερβένι φούρκα, Αετού, Νευρόπολιν, Μενδενίτζης, Γραβιάς, Άμπλιανης, Βασιλικών όπου επληγώθη εις την δεξιάν χείρα, Ράχοβαν, Δίστομον κλ. μέχρι του 1828. Εις τον σχηματισμόν των χιλιαρχιών κατετάχθη εις την Πεντακοσιαρχία του Κ. Τράκα παρευρέθη εις τας μάχας Θηβών και Πέτραςκλ. Ο ρηθείς έτρεξε το στάδιον του αγώνος διαρκώς επέδειξε γενναιότητα ευπείθειαν ζήλον πατριωτισμόν κλ. όθεν τον εφοδιάζομεν με την παρούσαν μας.

Άμφισσα τη 16 9βρίου 1846

[υπογραφές] Ν. Πανοριάς υποστράτηγος

Επικυρούται η γνησιότης της ανωτέρω υπογραφής του υποστρατήγου Κυρίου Νάκου Πανοριά

Άμφισσαν τη 16 9βρίου 1846

Ο Δήμαρχος Αμφίσσης

Α. Κεχαγιάς»

Στο πίσω μέρος:

«Βεβαιούται ότι ο πιστοποιούμενος Αθανάσιος Κομνά Γκαϊδαντζής παρευρέθη εις τας όπισθεν του παρόντος αναφερομένας μάχας δείξας την μεγάλην ανδείαν γενναιότητα την και ευπείθειαν , και ότι εις την μάχην των Βασιλικών επληγώθη εις την δεξιάν χείρα

Άμφισσαν 22 Μαΐου 1865»

Πηγή: Αθανάσιος Καϊνδατζής, Αιτήσεις Αγωνιστών, Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδος. Ψηφιακό Αρχείο 1821. Ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης: 22/04/2025. https://1821.digitalarchive.gr/archive/show/node/10030

 

Μια αναφορά σε αυτόν σε δευτερογενή πηγή:

«Γεννήθηκε το έτος 1796 και πολέμησε στην Ελληνική Επανάσταση υπό τους οπλαρχηγούς Ιωάν. και Νάκο Πανουργιά και Κομνά Τράκα. Πήρε μέρος στις μάχες: Στην Άμφισσα, τη Δερβενφούρκα, τον Αετό, τη Μενδενίτσα, την Γραβιά, το Πατρατζίκι, τη Νευρόπολη, στο Μάνεση, τα Πεντεόρια, την Άμπλιανη, τα Βασιλικά, την Αράχωβα, το Δίστομο και σ’ άλλα μέρη έως το 1828 ότε κατατάχθηκε στις Χιλιαρχίες, στην Πεντακοσιαρχία του Κομνά Τράκα, και πολέμησε στη Θήβα και στην Πέτρα.

(Πιστοπ. Της 16/11/1846 υπό Νακ. Πανουργιά, Εθν. Βιβλιοθ. Ιστορ. αρχείο αγωνιστών 1821 και Πιστοπ. της 23/11/1841 υπό Νακ. Πανουργιά και Αντ. Κοντοσόπουλου. Γ.Α.Κ. Φακελ. Αριστείων Νο 98)»

Πηγή: Γεώργιος Θεμ. Χαρίτος, Η Μάχη της Αράχωβας Υπό τον Στρατάρχη Γ. Καραϊσκάκη και οι συντελεσταί της (18-24 Νοεμβρίου 1826), Εξεδόθη υπό του δήμου Αράχωβας, Αθήναι, ²2001, σ. 599

Το κρυφό σχολειό - Ποίημα του Ηλία Χρ. Θάνου

 

Δημιούργημα AI

Σε χρόνια σκοτεινιάς

το φως της λευτεριάς

έκαιγε στις εκκλησιές

με τον παπάδων τις ευχές.

Το φως της γνώσης της τρανής

υπήρχε μες στα συναξάρια αληθής.

Το φως των κεριών

άκουγε τις προσευχές των παιδιών

και στο εκκλησάκι

το μικρό το παππαδάκι

μαθαίνει σε χρόνια παγωνιάς

τα κατορθώματα που’ κανε η Ελλάς.

Οι προσευχές των παιδιών

ανέβαιναν εις τον τον ουρανόν

και το κεράκι σε ώρα λειτουργίας

μακριά από κάθε μορφή βίας

έσβηνε σιγά σιγά

και σκοτείνιαζε η εκκλησιά.

Αυτό ήταν το φως της γνώσης σε χρόνια άπονα

και για τις πνευματικές νουθεσίες άγονα.

Η επανάσταση του 1821 - Ποίημα του Ηλία Χρ. Θάνου

 

Δημιούργημα AI

Τετρακόσια χρόνια σκοτεινιάς, διακόσια λευτεριάς

τα ανδραγαθήματα που’ κανε ο ραγιάς

πως να εξυμνηθούν στους στίχους μιας βραδιάς.

Τους χτύπους της καρδιάς, μιας ολάκερης γενιάς

που φωνάζουν μην τα παρατάς σε ολόκληρη την Ελλάς.

Γενναίοι οπλαρχηγοί, άνδρες γηραιοί

αλλά και νέοι που’ χαν τρελαθεί.

Όμως και γυναίκες που χωρίς ντροπές

αναδείχθηκαν σε σημαντικές του αγώνα μορφές.

Όλοι αυτοί λοιπόν

δώσανε το παρόν.

Μεγάλες χαρές

ωστόσο και γυναικείες θρήνων κραυγές.

Με τη βοήθεια της Παναγιάς

και τους αγώνες της εκκλησιάς

τα 400 χρόνια παγωνιάς

λιώσανε μέχρις εσχατιάς.

Η επανάσταση του ραγιά,

ήταν τελικά ριζωμένη στην καρδιά.

Λογοτεχνική δραστηριότητα 2024 Ηλία Χρ. Θάνου

 

Ο Ηλίας Χρ. Θάνος είναι ερευνητής, συγγραφέας και αρθρογράφος που διαμένει μόνιμα στην Πολύδροσο (Σουβάλα) Φωκίδας.

Στοιχεία επικοινωνίας:

Ονοματεπώνυμο: Ηλίας Θάνος

Κατοικία: Πολύδροσος Φωκίδας, Κοινοτική Οδός 0, 33051

Τηλέφωνο: 6989847775

E-mail: hliasthanos2001@gmail.com

Ιδιότητα: Ερευνητής, Ιστοριοδίφης, Συγγραφέας, Αρθρογράφος

Σελίδες:

Facebook: Ηλίας Χρ. Θάνος

Facebook: Περί Ιστορίας

Facebook: Πολύδροσος Παρνασσού-Λόγια και Εικόνες

Instagram: Ηλίας Χρ. Θάνος

Instagram: Περί Ιστορίας

blog: Περί Ιστορίας - Το ιστολόγιο του συγγραφέα Ηλία Χρ. Θάνου (perihistory.blogspot.com) (https://perihistory.blogspot.com/)

 

Αρχικά, κατά το έτος 2024 δημοσίευσε:

i) Τα παρακάτω άρθρα:

Α) Σε ηλεκτρονικά μέσα:

1) «Σουβάλα : Από πού προέρχεται η παλιά ονομασία του χωριού μας…» στο blog του Λαογραφικού-Ιστορικού Συλλόγου Πολυδρόσου «Η Σουβάλα Παρνασσού» στη διεύθυνση:  https://lispolydrosou.blogspot.com/2024/03/blog-post_13.html

2) «Παναγιώτης Καρασαλής: Δύο πιστοποιητικά του αγώνα του ’21 που έρχονται πρώτη φορά στη δημοσιότητα» στο blog του Λαογραφικού-Ιστορικού Συλλόγου Πολυδρόσου «Η Σουβάλα Παρνασσού» στη διεύθυνση: https://lispolydrosou.blogspot.com/2024/06/21.html

3) «Για τα 200 Χρόνια από τη “Μάχη της Σουβάλας το 1824”» στο blog του Λαογραφικού-Ιστορικού Συλλόγου Πολυδρόσου «Η Σουβάλα Παρνασσού» στη διεύθυνση: https://lispolydrosou.blogspot.com/2024/10/200-1824_038136816.html

4) «Για τα 200 Χρόνια από τη «Μάχη της Σουβάλας» το 1824: Xρονικό της «Μάχης της Σουβάλας» καθώς και όλης της εκστρατείας του Δερβίς πασά» στο blog «Πολύδροσος Παρνασσού» στη διεύθυνση: https://polydrososparnassou.blogspot.com/2024/10/200-1824-x.html

 

Β) Σε έντυπα μέσα:

1) «Η λησμονημένη σύσκεψη των Ρουμελιωτών στην Λευκάδα» στο «ΚΕΦΑΛΟΣ-ΤΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ, ΧΕΙΜΩΝΑΣ-ΑΝΟΙΞΗ 2024, ΤΕΥΧΟΣ 17-18, ISSN: 2732-6608, Σελίδες: 147-151», Κατηγορία: Ιστορικό άρθρο

2) «Η αξία των αρχαίων συγγραφέων» στο «I TRAVEL POETRY Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΣΟΥ ΔΟΣΗ ΤΕΧΝΗΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ, ΜΑΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2024, ΤΕΥΧΟΣ .01, Σελίδα: 02», Κατηγορία: Ιστορικό άρθρο/Άρθρο γνώμης

3) «Ή Δεσπότης ή Πασάς...» στο «Εν Δελφοίς, Αρ. Φύλλου: 1094, Παρασκευή 10 Μαΐου 2024, Έτος 24ο, ISSN: 2945-123X, Σελίδα: 16», Κατηγορία: Άρθρο πολιτικής άποψης 

4) «Ασήμω Λιδωρίκη-Γκούρα» στο «Νέα Φιλολογική Πρωτοχρονιά 2024, Αθήνα, Εκδόσεις Φιλολογική Πρωτοχρονιά – Αντώνης Θαλασσέλης, Απρίλιος 2024, Τόμος εβδομηκοστός τρίτος 2024, ISSN: 2654-1874, Σελίδες: 374-378», Κατηγορία: Ιστορικό άρθρο

5) «Η τρομακτική κάλπη», στο «Εν Δελφοίς, Αρ. Φύλλου: 1098, Παρασκευή 7 Ιουνίου 2024, Έτος 24ο, ISSN: 2945-123X, Σελίδα: 18», Κατηγορία: Άρθρο πολιτικής γνώμης

6) «Παναγιώτης Καρασαλής: Δύο πιστοποιητικά του αγώνα του ’21 που έρχονται πρώτη φορά στη δημοσιότητα», στο «Εν Δελφοίς, Αρ. Φύλλου: 1099, Παρασκευή 14 Ιουνίου 2024, Έτος 24ο, ISSN: 2945-123X, Σελίδα: 18», Κατηγορία: Ιστορικό άρθρο

7) «Παναγιώτης Καρασαλής από Σάλωνα (Άμφισσα): Δύο πιστοποιητικά του αγώνα του ’21 που έρχονται στη δημοσιότητα», στο «Τα Σάλωνα, Τεύχος 118^ο, Έτος 22^ο, Απρίλιος-Ιούνιος 2024, Σελίδα: 11», Κατηγορία: Ιστορικό άρθρο

8) «Ο Αλέξανδρος και η φιλοδοξία», στο «Παραμυθένιες Πένες – Ανθολογία Εργαστηρίου Συγγραφής Παραμυθιού, Εκδόσεις Κέφαλος, Τόμος 1, ISBN: 978-618-5854-22-5, Σελίδες: 202-205», Κατηγορία: Παραμύθι

9) «Η λησμονημένη σύσκεψη των Ρουμελιωτών στη Λευκάδα», στο «Τα Σάλωνα, Τεύχος 119^ο, Έτος 22^ο, Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2024, Σελίδα: 17», Κατηγορία: Ιστορικό άρθρο

 

ii) Τα εξής ποιήματα:

1) Τίτλος: Η επανάσταση του 1821, Έντυπο: Λογοτεχνικό Ημερολόγιο 2024, Εκδόσεις Κέφαλος, Β’ Έκδοση, ISBN: 978-618-5597-93-1, Σελ. 148

2) Τίτλος: Το κρυφό σχολειό, Έντυπο: Λογοτεχνικό Ημερολόγιο 2024, Εκδόσεις Κέφαλος, Β’ Έκδοση, ISBN: 978-618-5597-93-1, Σελ. 148-149

3) Τίτλος: Η μάχη της Σουβάλας, Έντυπο: Ένα ποίημα για κάθε μέρα αντίδοτο στον χρόνο, Έκδοση itravelpoetry, Σελ. 194

4) Τίτλος: Το βιβλίο της Ζωής, Έντυπο: Ανθολογία Ποίησης Νέων «Για την ερωτική ποίηση του Κωστή Παλαμά», Σειρά Ανθολογία Νέων ΣΠΕΚ | «Σύνδεσμος Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου» Αρ. 11, Εκδόσεις Αρχύτας, ISBN: 978-618-5664-80-0, Σελ. 34

5) Τίτλος: Το βιβλίο της Ζωής, Έντυπο: Ξεφυλλίσματα, Εκδόσεις itravelpoetry, Σελ. 47

iii) Τα εξής βιβλία:

1) Ηλίας Χρ. Θάνος, Η αποτυχημένη εκστρατεία του Δερβίς πασά στην Ανατολική Ρούμελη / Οι μάχες Άμπλιανης, Πανάσσαρης και Σουβάλας 200 χρόνια μετά, Πολύδροσος (Σουβάλα) Φωκίδας, 2024, ISBN: 978-618-00-5182-7, Ιδιωτική Έκδοση (Πρόλογος Δρ. Μελέτη Μελετόπουλου), Κατηγορία: Ιστορική Μελέτη

 

Επίσης, κέρδισε τις παρακάτω διακρίσεις:

1) Διάκριση ποιήματος στα 60 καλύτερα ποιήματα του 11ου Διαγωνισμού Ποίησης – Πεζόμορφου στοχασμού “Για την ερωτική ποίηση του Κωστή Παλαμά” (βλέπε: https://perihistory.blogspot.com/2024/05/blog-post_24.html)

Τίτλος έργου: Το βιβλίο της Ζωής

2) Γ’ Βραβείο Δοκιμίου στον Μ’ Λογοτεχνικό Διαγωνισμό 2023 από τον Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσός (βλέπε: https://lsparnas.gr/apotelesmata-m-logotrechnikou-diagonismou-2023/)

Τίτλος έργου: Η Μαριώ του Καραϊσκάκη

3) Έπαινος Δοκιμίου στον 24ο Λογοτεχνικό Διαγωνισμό από την Εταιρεία Τεχνών Επιστήμης και Πολιτισμού Κερατσινίου (Ε.Τ.Ε.Π.Κ.) (βλέπε: 2024- Απονομή βραβείων.pdf - Google Drive)

Τίτλος έργου: Οι άγνωστες μάχες του Αγοριανίτη Κομνά Τράκα πριν την μάχη της Αλαμάνας

4) Διάκριση ποιήματος στα 204 καλύτερα ποιήματα του 13ου Διαγωνισμού Ποίησης “Η Γλώσσα μου, η δύναμή μου” και ανθολόγησή του (βλέπε: Αποτελέσματα 13ου Διαγωνισμού Ποίησης "Η Γλώσσα μου, η δύναμή μου" - Σύνδεσμος Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου | ΣΠΕΚ)

Τίτλος έργου: Ω γλώσσα δυστυχής!

5) Αριστείο Διηγήματος στον «1ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Χριστουγεννιάτικου Διηγήματος, Παραμυθιού και Ποιήματος Κέφαλος» (βλέπε: http://www.kefalosperiodiko.gr/2024/12/1_66.html)

Τίτλος έργου: Ο Αϊ-Βασίλης ξεχάστηκε!

 

και έλαβε τις ακόλουθες πιστοποιήσεις:

1) Επιμορφωτικό Σεμινάριο με τίτλο «Εργαστήρι συγγραφής παραμυθιού» το οποίο υλοποιήθηκε από το εκπαιδευτικό τμήμα «Ακαδημία δημιουργικής γραφής» του «Ομίλου Λογοτεχνίας, Πολιτισμού και Επιστημών Κέφαλος» με τη μέθοδο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης διάρκειας 12 ωρών κατά την περίοδο: Μαΐου-Ιουνίου 2024

Τεκμήριο: Σχετική Βεβαίωση

2) Τριήμερο Σεμινάριο υπό τον τίτλο: «Ηθική του Σώματος» που διεξήχθη από την ΑΜΚΕ “ΑΩ Απαρχή”, περιλαμβάνοντας τις κάτωθι συνεδρίες:

Α’ Συνεδρία (15/04): «Το Μυστήριο του Σώματος: από τους Πατέρες στη μετανεωτερική εποχή»

με τον Αρχιμ. Ιωσήφ Κουτσούρη, Υπ. Διδάκτωρ Θεολογικής Σχολής ΕΚΠΑ

Β’ Συνεδρία (17/04): «Σώμα: Ηθική και δικαιωματισμός»

με τον Απόστολο Νικολαΐδη, Προκοσμήτωρ Θεολογικής Σχολής, Ομότιμο Καθηγητή της Κοινωνιολογίας της Θρησκείας και Κοινωνικής Ηθικής

Γ’ Συνεδρία (20/04): «Σώμα και Ψυχή: ένας ανοιχτός διάλογος»

με τον Δρ. Γρηγόριο Βασιλειάδη, Ψυχολόγο – Ψυχοθεραπευτή

Τεκμήριο: Σχετική Βεβαίωση

Ω γλώσσα δυστυχής! - Ποίημα Ηλία Χρ. Θάνου

 

«Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική»

και τη συνεχίζω ίδια, ομηρική.

Δυόμιση χιλιάδες χρόνια ιστορία,

τη ξεχνάμε με απαξία.

Παρά τους πολέμους, τις κατακτήσεις και απειλές,

από όλου του Κόσμου τις φυλές,

σε τούτη της Ευρώπης τη γωνιά

καταφέραμε ακόμα να μιλάμε πανάρχαια Ελληνικά.

Λέξεις που πλάσαν, Ίωνες, Δωριείς και Αιολείς

και καλλιεργήσαν προπάτορες συγγραφείς,

στα βάθη ταξίδεψαν των αιώνων

και φτάσαν σε εποχές γλωσσοκτόνων.

Τη γλώσσα την Ελληνική,

που μιλάνε ακόμα και οι Θεοί,

υμνήσαν άνδρες ποιητές, σοφοί,

και την καταστήσαν δυναμική

σε όλον τον κόσμο χρηστική,

λαχταράω πως ο Νεοέλληνας θα εκτιμήσει

και κάποια στιγμή, επιτέλους, θα ξαναγαπήσει.

 

Διάκριση του ποιήματος στα 204 καλύτερα ποιήματα του 13ου Διαγωνισμού Ποίησης “Η Γλώσσα μου, η δύναμή μου” (βλέπε: Αποτελέσματα 13ου Διαγωνισμού Ποίησης "Η Γλώσσα μου, η δύναμή μου" - Σύνδεσμος Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου | ΣΠΕΚ)

Οι βρύσες του χωριού - Πολυδρόσου Φωκίδας (Σουβάλας Παρνασσού) του Ηλία Χρ. Θάνου

 

Πολλές τον αριθμό

τρέχουν γάργαρο νερό.

Έχουν διάφορες ονομασίες

παλιότερα υπηρετούσαν δοξασίες.

Τόπος συνάντησης στα χρόνια τα παλιά

Τώρα χάνονται σιγά-σιγά!

Ο λόγος για τις βρύσες του χωριού

που μας χαρίζουν τη δροσιά του Παρνασσού.

Σε διάφορα σημεία στο χωριό

απ’ τις πλατείες μέχρι πάνω στο βουνό.

Άλλες πλέον έχουν στερέψει,

ενώ σε άλλες νομίζεις ότι το νερό θα θεριέψει.

Καλό θα είναι λοιπόν

να προσέξουμε και αυτές που είναι χρόνων πολλών

γιατί έχουν πολλές ιστορίες να διηγηθούν

όταν το νεράκι τους θα κερνούν.

Για τα 200 Χρόνια από τη «Μάχη της Σουβάλας» το 1824: Xρονικό της «Μάχης της Σουβάλας» καθώς και όλης της εκστρατείας του Δερβίς πασά

 

Γράφει ο Ηλίας Χρ. Θάνος,

Ερευνητής, Συγγραφέας, Αρθρογράφος

Η Ελληνική Επανάσταση το Καλοκαίρι του 1824 είναι αποδεκτό πως βρισκόταν σε ένα τέλμα. Ο πρώτος εμφύλιος πόλεμος από τον οποίο μόλις είχε βγει το Ελληνικό Έθνος με άμεσες συνέπειες στις ελλείψεις τροφών και πολεμοφοδίων, είχαν εξουθενώσει τους Έλληνες στρατιώτες. Η περίφημη ιστορία του πρώτου Αγγλικού δανείου έδινε κάποιες ελπίδες αλλά, φούντωσε ξανά τα πράγματα όταν στα ταμεία του Ελληνικού δημοσίου δεν έφτασε παρά το μισό του μισού. Σε όλη αυτή την κατάσταση ο Σουλτάνος Μαχμούτ Β’ αποφάσισε να ζητήσει τη βοήθεια του σατράπη της Αιγύπτου Μεχμέτ Αλή. Το σχέδιο προέβλεπε ότι οι Αιγύπτιοι θα επιτίθονταν σε Κρήτη, Κάσο, Ψαρά και Σάμο, διαλύοντας έτσι τις ναυτικές βάσεις των Ελλήνων και ύστερα θα κινούνταν εναντίον της Πελοποννήσου. Ταυτόχρονα, οι Τούρκοι από τη στεριά θα κινούνταν σε ολόκληρη την ελληνική χερσόνησο και αφού διέλυαν κάθε επαναστατική εστία εκεί, θα περνούσαν απέναντι στην Πελοπόννησο για να ενωθούν με τον στρατό των Αιγυπτίων. Αρχιστράτηγος των Αιγυπτίων και ταυτόχρονα βαλής του Μοριά, ορίστηκε ο γιός του Μεχμέτ Αλή, Ιμπραήμ πασάς. «Ρούμελη βαλεσής» είχε διοριστεί ο περιβόητος Δερβίς πασάς του Βιδινίου, ο οποίος είχε προ ετών εξανδραποδίσει την Επανάσταση του Υψηλάντη στις Ηγεμονίες. Αυτός είχε διαταγές να ορίσει τον Ομέρ πασά Βρυώνη υπεύθυνο της επανάστασης Δυτικής Ελλάδος, ο οποίος θα κατέπνιγε την Επανάσταση στην Ακαρνανία και θα κατευθυνόταν στη Ναύπακτο και τον Ομέρ πασά της Καρύστου να καταπνίξει την Επανάσταση στην Αττικοβοιωτία και να κατευθυνθεί και αυτός προς συνάντησή του. Ο ίδιος ο Δερβίς πασάς θα ασχολούνταν με την Επανάσταση σε Φθιωτιδοφωκίδα και θα κατευθυνόταν προς Ναύπακτο, αφού ανακαταλάμβανε τα Σάλωνα. Τέλος, υπό τις οδηγίες του είχε τον Γιουσούφ πασά Μπερκόφτσαλη και τον Αμπάζ πασά, οι οποίοι ήταν γνώριμοι των Ελληνικών στρατευμάτων από προηγούμενες Οθωμανικές εκστρατείες.

Όπως γίνεται πασιφανές ο Σουλτάνος αποφάσισε ότι θέλει να ξεμπερδεύει με την Επανάσταση των Ελλήνων και γι’ αυτό ανέθεσε τις εκστρατείες προς κατάπνιξη της σε Οθωμανούς στρατηγούς που είχαν πείρα στην κατάπνιξη εξεγέρσεων. Ο Δερβίς πασάς βέβαια ξεκίνησε κάπως απαισιόδοξα την εκστρατεία του. Όχι από άποψη ηθικού αλλά, τεχνικών δυσκολιών. Ενώ είχε εντολές να στρατολογήσει περίπου 30.000 άνδρες, αυτός μόλις που κατάφερε να μαζέψει 10-15.000 και μάλιστα όπως μαρτυρούν άνθρωποι της εποχής, ο στρατός του αποτελούσε συρφετό.

Ο Δερβίς πασάς κατερχόμενος από την Λάρισα πέρασε με άνεση το μισό Φθιωτικό πεδίο και στρατοπέδευσε στην περιοχή του Λιανοκλαδίου. Πρώτοι αντιλήφθηκαν την έλευση της νέας Οθωμανικής στρατιάς οι οπλαρχηγοί Μ. Κοντογιάννης και Σκαλτσοδήμος οι οποίοι και ενημέρωσαν τους υπόλοιπους αλλά και την Ελληνική Κυβέρνηση. Ο Δερβίς πασάς αποφάσισε να χωρίσει το σώμα του στα τρία. Ένα μέρος θα πήγαινε στα Βλαχοχώρια όπου εκεί αιχμαλωτίστηκαν 300 Ελληνικές οικογένειες, οι οποίες αργότερα θα απελευθερωθούν από τους Κοντογιάννη, Σιαφάκα και Σκαλτσοδήμο, ένα άλλο μέρος με τον μεγαλύτερο αριθμό στρατιωτών υπό τις διαταγές των Γιουσούφ πασά Μπερκόφτσαλη και Αμπάζ πασά, θα έπαιρνε την οδό Χαλκωμάτα-Μπράλος-Γραβιά και θα κατευθυνόταν προς Σάλωνα ενώ το τελευταίο σώμα με επικεφαλής τον ίδιο θα περίμενε στο στενό των Θερμοπυλών και θα λειτουργούσε σαν επικουρία του κυρίως σώματος επίθεσης.

Στο Ελληνικό στρατόπεδο τα πράγματα ήταν αρκετά οργανωμένα δεδομένων των συνθηκών. Ο Στορνάρης, ο Λιακατάς, ο Ράγκος, ο Φραγκίστας και άλλοι οπλαρχηγοί μαζί με ένα σώμα 3.000 παρέλαβαν νέες εντολές έτσι ώστε να βαδίσουνε προς τα Άγραφα. Ο Σκαλτσάς, ο Μήτσος Κατσικογιάννης, ο Ίσκος, ο Σιαφάκας, ο Βαλτινός, ο Καραϊσκάκης και άλλοι πήγαν προς το Μακρυκάμπι Λιδωρικίου. Στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα κινήθηκαν οι Νάκος Πανουργιάς, Γεώργιος Δυοβουνιώτης, Γ. Δράκος και άλλοι με μια ισχυρή δύναμη και άμεση εντολή να ανακόψουν την προώθηση των Οθωμανών προς τα Σάλωνα. Τη δύναμη των ανωτέρω οπλαρχηγών ενίσχυσαν κατόπιν νεότερων εντολών ο Τζαβέλλας με τους Σουλιώτες και ο πελοποννήσιος Π. Νοταράς με 200 άνδρες. Τέλος, προς το Ζεμενό πήγε ο Ανδρούτσος, προς τη Ναύπακτο ο Ζαγγανάς, προς τον Ισθμό ο Ευμορφόπουλος, ενώ στην Αττική είχε διορισθεί αρχηγός ο Γκούρας. Έτσι, παρατηρούμε ότι η Στερεά Ελλάδα ήταν έτοιμη για τη νέα επίθεση. Αρχηγός των εν Κεντρική Ελλάδι σωμάτων είχε αναλάβει ο Νάκος Πανουργιάς (γιός του εκπορθητή των Σαλώνων Γέρο-Πανουργιά). Γενικός αρχιστράτηγος ήταν ο Γκούρας ο οποίος όπως είπαμε είχε κρατήσει την Αττική.

Ο Νάκος Πανουργιάς αποφάσισε, μάλλον ύστερα από προτροπή του πατέρα του, να ανακόψει την προέλαση των Τούρκων στην Άμπλιανη της Φωκίδας. Έτσι, και το στρατόπεδο σχηματίστηκε εκεί και άρχισαν οι προετοιμασίες. Ο Γιουσούφ πασάς βλέποντας ότι δεν μπορεί να κινηθεί προς τα Σάλωνα, γύρισε στον κάμπο της Γραβιάς και οργάνωσε εκεί το στρατόπεδό του.

Στις 8 Ιουλίου ένα σώμα υπό τον Αμπάζ πασά κατευθύνθηκε προς το Λιδωρίκι αλλά αναχαιτίσθηκε στη θέση Μπινίτσα από τον Σκαλτσά και τον Σιαφάκα. Άλλες πηγές αναφέρουν ότι η ενέργεια ήταν αναγνωριστική και άλλες ότι οι Οθωμανοί την έκαναν για να κλέψουν τροφές και άλλα εφόδια. Το τελευταίο βέβαια παρά την ήττα τους, το πέτυχαν.

Οι Έλληνες που βρίσκονταν στην Ανατολική Ελλάδα ήταν-δεν ήταν 1.000 με 1.500. Ο Νάκος Πανουργιάς αν και νέος στην ηλικία, ήταν ευφυέστατος και κατέστρωσε το σχέδιο αντιμετώπισης των Οθωμανών. Μάλλον τον συμβούλευσε και ο πατέρας του Γέρο-Πανουργιάς, όπως λένε μερικοί. Ο Ν. Πανουργιάς έκοψε κορμούς ελάτων και έφραξε τις διαβάσεις της Άμπλιανης με σκοπό να αχρηστεύσει το ιππικό των Τούρκων. Παράλληλα, έστησε 10 προμαχώνες στην Άμπλιανη και ήταν έτοιμοι για την επίθεση. Παράλληλα, κρατήθηκε ένα σώμα υπό τους Κομνά Τράκα και Γεώργιο Χαλμούκη στα ορεινά του Παρνασσού και της Γκιώνας προς ενίσχυση σε περίπτωση αδυναμίας.

Οι Οθωμανοί κινήθηκαν το βράδυ της 13^ης Ιουλίου 1824 από τη Γραβιά και όπως γράφουν οι πηγές της εποχής «ξημερώθηκαν στου Σκανδάλη το Μνήμα» την 14^η Ιουλίου 1824. Περίπου στις 8 η ώρα έφτασαν στην Άμπλιανη όπου αντιλήφθηκαν την ενέδρα των Ελλήνων. Χωρίστηκαν σε τρείς πτέρυγες. Η μάχη ήταν σφοδρή και κατέληξε σε συντριπτική ήττα των Οθωμανικών δυνάμεων. Οι Οθωμανοί έφυγαν άτακτα και οι Έλληνες τους κυνήγαγαν στα ρουμάνια της περιοχής σκοτώνοντας όποιον έβρισκαν. Οι απώλειες για τους Οθωμανούς ανέρχονται, σύμφωνα με τις περισσότερες πηγές της εποχής, σε περίπου 2.500 με 3.000, εκτός των τραυματιών. Ενώ, οι Έλληνες είχαν μόνο 9 σκοτωμένους και 12 πληγωμένους. Ο απολογισμός της μάχης της Άμπλιανης ήταν μεγάλος και καταστρεπτικός για τους Οθωμανούς.

Αμέσως, μετά τα πράγματα κάπως πάγωσαν από την πλευρά των Οθωμανών καθότι όπως είναι γνωστό και από άλλες περιπτώσεις της Ιστορίας της Ελληνικής Επαναστάσεως, οι Οθωμανοί Στρατηγοί έπεφταν σε μελαγχολία όταν νικιούνταν κατά κράτος. Αυτό συνέβη και στην περίπτωσή μας. Οι Γιουσούφ πασάς Μπερκόφτσαλης και Αμπάζ πασάς δεν επιχείρησαν άλλη διέλευση προς Σάλωνα. Αν και κάποιοι ξένοι φιλέλληνες αναφέρουν ότι μπορεί να κινήθηκαν για Σάλωνα περί τα τέλη Ιουλίου μέσω του Παρνασσού, αποτυγχάνοντας βέβαια. Αυτή η διέλευση μάλλον δεν επιβεβαιώνεται.

Οι Οθωμανοί διέμεναν στην περιοχή της Γραβιάς αναμένοντας τις ενισχύσεις που θα καταφτάσουν σε αυτούς σε δύο τμήματα: το ένα 20 με 30 Ιουλίου και το δεύτερο στις αρχές Σεπτεμβρίου υπό τον Τουρκαλβανό Τσελιοπίτσαρη. Οι Έλληνες όμως ήθελαν να τους διώξουν από την περιοχή και γι’ αυτό παρακίνησαν τη μάχη της Πανάσσαρης. Κάποιοι από τους οπλαρχηγούς του Ελληνικού στρατοπέδου έδωσαν μάχη γύρω από το εγκαταλελειμμένο χωριό Πανάσσαρη και την ομώνυμη μονή της Παναγίας πιθανότατα στις 15 Σεπτεμβρίου 1824. Ήταν μια καθαρά ενοχλητική πράξη με σκοπό να διώξουν τους Οθωμανούς από την περιοχή τους. Ο νεοφερμένος Τσελιοπίτσαρης αποφάσισε να τους αντιβγεί μόνος του με τους Τουρκαλβανούς του. Φυσικά ηττήθηκε αυτή τη φορά χάρη στη γενναιότητα του Σουλιώτη Βασίλειου Δαγκλή, ο οποίος σκότωσε τον επικεφαλής των εχθρών και έτσι παρασυρόμενοι οι Οθωμανοί, από το σύνολο των Ελλήνων που αναθάρρεψαν λόγω του ανδραγαθήματος του Δαγκλή, τράπηκαν σε φυγή.

Εικόνα 1: Γεώργιος Δυοβουνιώτης, ο πρωταγωνιστής της μάχης της Σουβάλας

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Ιστορία του Ελληνικού Έθνους «ενώ αυτά συνέβαιναν στην Πάργιανη» (μάχη Πανάσσαρης) «ισχυρή εχθρική δύναμη τεσσάρων χιλιάδων ανδρών βάδιζε προς την Σουβάλα με σκοπό από τις κορυφές του Παρνασσού να φτάση στα Σάλωνα».

Ο Γεώργιος Δυοβουνιώτης είχε στήσει στρατόπεδο στην Σουβάλα του Παρνασσού, καθώς την επισκέπτονταν συχνά, αποτελούμενο από 308 ακριβώς άτομα. Ο σχετικός κατάλογος υπάρχει στα Αρχεία της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Για να είμαστε ακριβείς οι Οθωμανοί κατά πάσα πιθανότητα ξεκίνησαν από τη Γραβιά το πρωί της 16^ης Σεπτεμβρίου 1824 κατευθυνόμενοι προς τη Σουβάλα. Οι Σουβαλιώτες, όσοι δεν έπαιρναν μέρος στις μάχες και τα γυναικόπαιδα, είχαν καταφύγει στις σπηλιές του βουνού τους, δηλαδή του Παρνασσού. Σύμφωνα με τις απόψεις μεγάλων ιστορικών της πατρίδος μας (Βακαλόπουλος, Αθηνά Κόλια-Δερμιτζάκη κ.ά.) αλλά και του ντόπιου ιστοριογράφου της Σουβάλας, Γιώργου Καρούλα, οι Οθωμανοί έφτασαν στην Σουβάλα τη 16^η Σεπτεμβρίου και την βρήκαν έρημη και από εκεί κατευθύνθηκαν στον Παρνασσό με σκοπό να περάσουν στα Σάλωνα.

Ντόπιες στοματικές παραδόσεις της Σουβάλας μας αναφέρουν ότι οι Έλληνες βρισκόντουσαν κρυμμένοι στα ρουμάνια των Καρκαβελίων. Ο Γεώργιος Δυοβουνιώτης στις χειρόγραφες εκδουλεύσεις του που βρίσκονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη αναφέρει ότι πολέμησε στο Κεφαλόβρυσο Σουβάλας. Ίσως η αλήθεια να βρίσκεται κάπου στη μέση και οι Έλληνες να είχαν απλωθεί σε ολόκληρη εκείνη την περιοχή ανάμεσα στα τοπωνύμια αυτά της Σουβάλας, τα οποία σώζονται μέχρι σήμερα και να λειτούργησαν σαν κλέφτες «χτύπα και φεύγα». Γνωστή τακτική από τα χρόνια της κλεφτουριάς. Οι εφημερίδες της εποχής του 1824 αναφέρουν μάχη του Γεώργιου Δυοβουνιώτη στις 16 Σεπτεμβρίου 1824 στην Σουβάλα της επαρχίας Σαλώνων. Σύμφωνα με τους ιστορικούς της χώρας μας οι Οθωμανοί είχαν απώλειες 300 νεκρούς και τραυματίες. Τέλος, κάποιοι αναφέρουν ότι ο Δυοβουνιώτης δέχτηκε ενισχύσεις από άνδρες του Χαλμούκη και του Κομνά Τράκα. Βέβαια στις εκδουλεύσεις του Κομνά Τράκα αυτό δεν αναφέρεται πουθενά αλλά μιας και το έχει σώσει η προφορική παράδοση πρέπει να το αναφέρουμε.

Κλείνοντας, να τονιστεί ότι μέχρι σήμερα o ίδιος έχω εντοπίσει ότι οι Έλληνες είχαν 2 πιστοποιημένους τραυματισμούς στη μάχη της Σουβάλας. Ένας ήταν ο Σουβαλιώτης Ιωάννης Χαζνατάρας και ο δεύτερος κάτοικος του Παλαιοχωρίου Παρνασσίδας Τριαντάφυλλος Ν. Ακρίδας.

Οι Οθωμανοί Στρατηγοί έφυγαν τη νύχτα της 20^ης Σεπτεμβρίου από την περιοχή της Γραβιάς. Στις εφημερίδες της εποχής αναφέρεται ότι το στρατόπεδο βρισκόταν υπό διάλυση από μέρες. Στις ίδιες εφημερίδες αναφέρεται ότι ο Γιουσούφ πασάς διορίστηκε «Ρούμελη βαλεσής» στη θέση του Δερβίς πασά - ο οποίος καρατομήθηκε - βρισκόμενος στις 5 Οκτωβρίου στη Λάρισα ερχόμενος από τα Γιάννενα όπου είχε πάει να στρατολογήσει νέους στρατιώτες. Τα υπολείμματα βέβαια της εκστρατείας του Δερβίς πασά έφυγαν από την περιοχή μας στις 7 Οκτωβρίου. Όταν ένα στρατόπεδο φεύγει δεν φεύγουν όλοι μαζί, αλλά σε τμήματα. Αυτό γίνεται για διάφορους λόγους. Δεν θα τους αναλύσουμε εδώ.   

Σημείωση: Όλα αυτά αναφέρονται με πολύ περισσότερες λεπτομέρειες και τις αντίστοιχες βιβλιογραφικές πηγές στο νέο μου βιβλίο «Η αποτυχημένη εκστρατεία του Δερβίς πασά στην Ανατολική Ρούμελη / Οι μάχες Άμπλιανης, Πανάσσαρης και Σουβάλας 200 χρόνια μετά» και που θα παρουσιασθεί προσεχώς στη γενέτειρά μου Πολύδροσο. 

Οι ενδιαφερόμενοι βέβαια φιλίστορες μπορούν να το προμηθευτούν:

Τηλεφωνικά στο 6989847775, στο hliasthanos2001@gmail.com ή στο Facebook Ηλίας Χρ. Θάνος. Προσεχώς η παρουσίαση όπου σας περιμένω όλους!

Εικόνα 2: Εξώφυλλο του καινούργιου βιβλίου του Ηλία Χρ. Θάνου